Një vit më parë, në prag të pushtimit rus të Ukrainës, dukej e paimagjinueshme që energjia e rinovueshme në Evropë mund të kalonte energjinë elektrike nga nafta dhe gazi.
Por më pak se një vit më vonë, u bë realitet. Deri në fund të vitit 2022, era dhe dielli së bashku tejkaluan gazin natyror në prodhimin e energjisë elektrike. Të dhënat më të fundit mbi tranzicionin e burimeve të rinovueshme të Evropës tregojnë një histori jashtëzakonisht optimiste për gjërat e vështira që vendet mund të arrijnë në ndryshimin e klimës me vullnet të mjaftueshëm politik.
Para luftës Rusi-Ukrainë, 40 për qind e gazit natyror dhe 27 për qind e importeve të naftës në Evropë vinin nga Rusia, dhe Evropës i mungonin tubacionet dhe terminalet në vende që mund të shpërndanin gaz nga pjesë të tjera të botës si SHBA. Pas sanksioneve ndaj naftës dhe gazit rus, paqëndrueshmëria çoi në rritje të larta të çmimeve e mungesë karburanti.
Por as frika më e keqe nuk u materializua. Rreziku ishte se BE-ja do të mbushte boshllëkun e lënë nga sanksionet ruse me qymyr, karburanti fosil më ndotës. Dhe ndërsa qymyri u rikthye shkurtimisht – prodhimi i karburanteve fosile u rrit vitin e kaluar me 3 përqind – ishte një rritje e përkohshme.
Ndërkohë, energjia diellore veçanërisht është në një rrugë “të pandalshme” rritjeje, shpjegoi Dave Jones, një analist në grupin global të mendimit të energjisë Ember. Kapaciteti diellor në Evropë u dyfishua që nga viti 2018 dhe është në rrugën e duhur për t’u trefishuar në katër vitet e ardhshme.
Dy gjëra ndodhën në vitin 2022 që bënë që burimet e rinovueshme të konkurrojnë si qymyrin ashtu edhe gazin: Teknologjia e rinovueshme po bëhet në mënyrë të besueshme më e lirë ndërsa konkurrentët e saj po shtrenjtohen.
Nafta, gazi dhe qymyri janë mallra, dhe si mallra fizike, çmimet e tyre diktohen nga paqëndrueshmëria në tregje. Ndryshimet e çmimit të naftës ndodhin një herë në disa vjet. Por çmimet e energjisë diellore dhe të erës varen nga përmirësimi i teknologjisë, e cila ndjek një kurbë shumë më të parashikueshme ndërsa bëhet më e lirë dhe më e avancuar.
Familjet dhe bizneset evropiane iu drejtuan energjisë diellore në çati vitin e kaluar, pasi shqetësoheshin për rritjen e çmimeve të energjisë elektrike.
Prodhimi i energjisë elektrike përmes paneleve diellore u përmend për përdorim edhe në Shqipëri.
Bizneset që prodhojnë vetë energjinë elektrike nga burime alternative do kenë mundësi tja kalojnë atë OSHEE.
Bëhet fjalë për biznese që kanë vendosur panele diellore apo shfrytëzojnë erën. Sipas ministres së energjetikës, në fund të vitit OSHEE do bëjë balancën e energjisë se shpenzuar dhe asaj të kthyer në rrjet.
Kjo është një kërkesë e hershme e biznesit. Me rritjen e çmimeve të energjisë elektrike shumë prej tyre i janë drejtuar alternativa të tjera si impiantet fotovoltaike për të ulur kostot e faturës, por tepricat e prodhimit t’i shkojnë dëm. Ministrja e energjisë Belinda Balluku u shpreh se ndryshimet ligjore do të hyjnë në fuqi nga 1 janari 2023.
Një tjetër kërkesë e dhomave të biznesit ishte edhe subvencionimi i çmimit për bizneset që e marrin energjinë në treg të lirë. Tashmë çmimi i blerjes së energjisë për to është 31.29 lekë kW/h. Ndërsa, për bizneset në tension të mesëm çmimi qëndron në 18.26 lekë kWh.
Sipas tyre konkurrenca po bëhet e padrejtë pasi në industri të njëjta paguhen çmime të ndryshme energjie, gjë që mund të sjellë falimentimin e shumë kompanive. Thjeshtimi i procedurave burokratike për marrjen e lejeve të paneleve diellore ishte një tjetër kërkesë e bizneseve, që pritet të shqyrtohet.
